LAVADURA, OU MASADA DO PORCO, por Ramón Laíño

Esta mestura para o porco conoçida xeralmente como lavadura, en menor medida denominada masada, fáiselle cando se preste o momento.

Os inghredientes varian en cada momento, seghundo o que teñamos a man.

Neste caso temos un melón maduro

 

que deixamos caer no chan para rompelo.

 

Collemos unhas patacas algho cativas.

 Sacámoslle os ghomos e enxavámolas (enxaghuámolas).

Pomos na lareira un pote enriba dun trespés. Metémolle debaixo uns gharabullos, pallusos do que sexa. Neste caso hai unhas plantas secas de nentellas, unhas ponlas de loureiro seco, ...

 

Prendémoslle lume

e axudámoslle botando unha chea de caroços arredor da labarada para façer máis foghueira.

Hai que indicar que o pote está rompido na parte de riba, e fáltalle un anaco. Por iso ponse de lado para o cal se lle mete un dos pés por dentro do trespés.

Enchemos un caldeiro de aghua e baldeirámolo no pote que está ao lume.

Cun coitelo, ou unha navalla, picamos (cortamos) as patacas en cachos miúdos

 que botamos adentro.

Esto todo queda a coçer con bastante lume.

Así mesmo, cunha machada picamos as partes do melón en anacos

e tamén os embarcamos no pote.

 Sighue coçendo todo ben.

As pepidas ou pipidas do melón que quedaron na pedra, 

podemos xuntalas, e dárllelas directamente ao porco.

Cortamos unhas verduras / verças e deixámolas co resto de cousas que están coçendo. 

Ghuindamos as últimas,

 

e cunha pequena pá afondámolas para que coçan ben e remexemos algho.   

 

Pómoslle o testo para axudar á fervedura.

Esperamos un tempo.

 

Arrexuntamos, ou xuntamos cunha xesta todo arredor do lume e varrémolo para a foghueira.
(As xestas antighamente eran das propias ponlas das xestas, e posteriormente viñeron de palla con manco de cana)

 

Deixamos limpo os seus arredores. 

 

Por outra banda, temos o millo na quenlla do muíño.

 

 Pómolo a traballar, e o millo vai baixando pola quenlla pequena para caer polo ollal. Aquí deposítase entre a capa e o pé que é onde se moe o grhan de millo.

 

Sitio, ou tubo por onde cae a fariña. É un enghadido a maiores xa que o muíño de aghua de río non dispuña del. A fariña caía no tremiñado ou "enlousado de pedra" que nalghúns muíños está rodeado por un políghono de madeira para contela.

 

Logho dun anaco no que se vexa que xa vai todo coçido, sacámoslle o testo ao pote.

Collemos, máis ou menos, dous pratos desta fariña de millo, 

 

 e emborcámola no pote.

 

Remexemos todo cunha pequena pá para que estea ben mesturada.

Dámoslle de diferentes xeitos.

 

De seghuido, agharramos un sacho

 

e imos empuxando os caroços, ou leña que hai debaixo do trespés para botalos á borralleira. 

 

Con coidado para non tirar co pote, imos rematando o trafegho de arrastrar todo ata alí,

 

onde as ascuas e tiçóns se consumirán por si só. 

 

Buscamos unha pouca de aghua morna (nin fría, nin quente) para que a lavadura, ou masada non quede tan espesa por mor da fariña, e se aghoe un pouco. 

 

Tendo conta de non queimarnos mentres o pote estea quente, sacamos a lavadura con calquera cousa para un balde.

Quitamos o que se poida.

 

Xa temperado o pote, enxavámolo cunha pouca aghua morna e collémolo polas asas

 

para envorcar o resto de líquido e masa no balde.

 Raspamos o seu aro de masa peghada e pómolo na lareira, enriba do trespés .

Cun sacho remexemos todo no balde para mesturala ben.

Dámoslle voltas de abaixo arriba, e arredor de sí.

 

Tratamos de que quede ben remexida.

Debe esperarse un tempo a que a lavadura arrefíe para podérllela dar ao porco.

 

Cando estea máis ben tirando a fría,

 

cóllese un cacharro

  

e bótase nun caldeiro

 

 para levarlla ao cortello.  

 

O pau, ou vara do porco para apartalo e que non se bote enriba de un, ou veña cara a un. 

Bótanselle unhas verduras no chan para que coma e así entretense antes de abrirlle a porta do cortello.

 

Apartámolo co pau, e botámoslle a lavadura nun dos vasieiros. 

 

Pareçe que lle ghosta, que come nela.

 

Noutro momento do día sacámoslle o batume xa estercado. Como non quedaba máis batume, estrouse con palla seghada ou cortada. 

Hai que indicar que ás vacas botábanlle palla seghada (cortada) mesturada con herba para que comeran mellor esta última, xa que lle daba bo sabor. En outras ocasións a palla iba enteira. Tamén podían darlla soa, sen herba, ou incluso en mandos (moreas) separados.

Desta ves tocáballe fariña de millo soa nun vasieiro, e no outro alandras dos carballos.