HISTORIA DOS ANTEPASADOS E CONTOS VARIOS, por Ramon Lainho

OS VELLOS QUE IBAN MORRER AO MONTE. (Versión 1)

Antighamente, esto era unha realidade.

Daquel tempo, a xente que chegaba a vella e, non podía traballar, collía unha manta que botaba polo lombo e iba morrer ao monte.

Nunha familia como tantas outras, cando cheghou o día, un fillo levou ao pai ao monte. E tal, como se façía sempre, doulle unha manta que o pai puxo por riba.

Xa no monte, díxolle o pai:

• Lévame un pouco máis arriba, a onde eu levín a meu pai. 
  
  

Preghúntalle o fillo:

• ¿Elogho eu cando sea vello, tamén me han de traer?

Respóndelle o pai:

• Tamén, meu fillo.

E contéstalle o fillo:

• Pois logho, véñase para a casa.

E así, rompeuse a fada.

OS VELLOS QUE IBAN MORRER AO MONTE. (Versión 2)

En tempos pasados, un vello que xa non podía axudar na casa, nin fóra,

veu que lle cheghara o tempo de ter que ir acabar os seus días no monte.

Neses mundos, dábanlle metade dunha manta e encamiñábanse ao monte para morreren alí. Era o costume. Este era o costume que había. 

 

Entón, acabaron desta maneira. Estando nesa situaçión, en que un fillo dispoñíase darlle media manta a seu pai, agharrou e díxolle:

• Boeno home. Non lle imos dar media manta,
  
  

  

  

  
  vámoslle dar a manta enteira.
  
  

E respondeulle o pai:

• Boeno meu fillo. Pois logho, marcho coa manta.

E despois, o fillo agharrou e faloulle:

 

• Pois entón, mire. Como é tan bondadoso, xa non lle damos a manta, tampouco. Aghora, queda na casa e non vai máis. 
  
  

  
   
• Vostede non vai morrer ao monte. Por non aquelar, ímolo coidar na casa. Vostede vai morrer aquí.
  

  
  

Deste xeito, começaron a coidalo na casa. Así se cortou e rompeu a fada. Daquela, parou ese costume.

A imitaçión del, ghuiáronse todos os demáis. E, empeçaron coidando aos vellos na casa. 

 

O VELLO QUE ESTORBABA 

 

Un vello estorbaba en tódolos sitios da casa. Un día estaba ao pé do lume e, díxolle a filla: 

 

• Póñase máis alá, que estorba.
  
  

Entón, púxose nunha esquina da coçiña, e volveu falar ela: 

 

• Aí tamén estorba.
  
  

Cambiaba de sitio, pero estorbáballe ighualmente.

E vai el, saeu da porta para fóra e, foise arrimar ás capas do hórreo. 

Despois, cheghou por alí a filla e veuno.

Dille ela: 

 

• Saia daí que poden entrar os ratos ao hórreo.
  
  

Ao final, estorbaba en tódolos sitios nos que se puxera.

O HOME QUE O SONABA SÚA NAI

 

Un home estaba para casar. Era algho parviño e súa nai sempre lle sonaba os mocos. Pero como veu que o seu fillo era xa ghrande demáis, pois doulle un pano da man para cando lle fixese falta, se sonara.

Ela doulle o pano para o penderuco (os mocos). 

Despois, no día que se casou o fillo, estaban todos reunidos: os soghros, a nora, o fillo e a nai. 

E nesto, que lle empeçou pincando o narís ao fillo. Pero el, aínda tiña o costume de que llo sonase súa nai. 

 

Díxolle a nai:

• Penderuco, meu fillo (recordándolle que se sonara os mocos co pano).
  
  

Contéstalle el:

• Sonaranai, nanai sona (para que llos sonase ela).
  
  

  
    

A PEDRA, por Ramon Lainho

Todo un corpo impenetrable de materia inerte, con alma de vida antighua.

Elemento sólido, irmán da vexetaçión e da terra. Filla da natureça.

Pedra dura, que un día te convertirás en ghran de area.

En diante irá a branda irmán que logho se desfará no chan.

O home non comprende as túas "veladas palabras",

enviadas a través dun sinfín de cores, aspectos e cariçias.

De rughosa a lisa, de branca a neghra,

pasando por tódalas sutiles escalas.

Amasada e enterrada no profundo da terra,

mostrada na supefiçie, con innumerables formas.

Miúda ou, en ghrandes moles. Acaso, xa desfeita en anacos pequenos.

Con todo o teu espaçio, constrúes casas e camiños, sustentas pontes e muros.

Velaí están os outeiros, inmensos e faladores,

onde se abrigharon os animais e as xentes.

En ti, baten o calor e a xiada, a chuvia e o vento.

Xighantescos vixías naturais da lonxanía do horiçonte.

Desde a noite dos tempos, ghardas a memoria da creaçión do mundo.

Aluméanche o sol e a lúa. Así, as estrelas e os corpos celestes.

Materia compacta e pétrea, moldeada polo fluír dos elementos.

Por sempre, fostes, es e serás, cama e cabeçeira de tantos seres baixo o ceo.

Susúrranche no alto e no profundo, o aire e a vexetaçión.

Es abrigho das humildes covas, transformadas en foghares dos nosos ançestros.

Espontáneas e aghrestes paisaxes, de siluetas caprichosas.

Formas antighuas e naturais de enormes pedras, acarrexadas e fincadas, sen labrar.

Un día, o home quixo tallar o teu corpo para cheghar a ser un creador.

Pero logho, ao ver a súa creaçión e non conforme co labor,

deçideu pulir a túa envoltura, buscando a perfecçión e a beleça.

Naçen as harmonías con marcadas dimensións, en fighuras esculpidas e modeladas.

Útil aproveitado pola mán e o traballo do ser humano,

para os seus ofiçios, pasatempos e desexos.

Son as túas luminiscençias, como brillos das estrelas no çeo.

Innumerables puntos claros, diseminados pola pel do planeta.

Tantas veçes se sentaron sobor de ti, para ver o amençer e o solpor.

Moitas outras para contemplar a lúa e, as estrelas.

Monumentos levantados ao vento, dos que se foron.

Pedras de soños, de fertilidade, tamén de rituais. Pedras curandeiras, ...

Fragmentadas e desmembradas pedras que nun pasado, érades un todo,

e nun futuro, formaredes algho novo.

Existençia remota e densa, de duraçión lonxeva.

Hai pedras e, pedras.

Pero a deçisión sempre estará no uso que lle dea o home.

Alghunhas apareçen no camiño que se non reparas, tropeças e caes.

A vida sería inútil, sen obstáculos no teu camiñar.

Elas, continuamente estarán ahí para aprender a andar.

Hai mentes desalmadas que as empreghan para a violençia.

Os amighos do volume, andan inquedos pensando en construír e obrar.

Como lles é natural, os rapaçes sírvense delas para os seus xoghos.

Da pedreira, saíron esas pedras que picaron os canteiros e reçebaron os barreiros.

Conviven na loita diaria os nosos labreghos, a voltas ca pedra imposible, á que finalmente lle darán un uso aproveitable.

Pola maioría esquençido, reça aquel arcano: “Non só de pan vive o home”,

dándolle vida a algho "finxidamente" inanimado.

Late o coraçón aletarghado, rumoreando voçes ocultas, de seghredos milenarios.

Do sentimento, naçe abraçala para ser parte da poesía.

Hai quen anhela esculpila e loghrar que lle chamen escultura.

Encontrar a pedra preçiosa, non ten porque ser algho material.

Máis veçes do que quixéramos, o camiño quiçais estea cheo de pedras.

Non por eso, todo é malo. Anque unhas che podan esmaghar, outras che protexerán.

Así como entre as pedras, naçe a herba e medran as flores. Tal ves debaixo delas, poda haber indiferençia ou, bondade.

Traspasan o aire, sons que saen de formas suaves, redondas, abruptas, picosas ,,,

Pedras erghueitas, ladeadas ou, deitadas. Pedras que sodes onde estades.

Natureça espesa, de pechadas envolturas.

Pedras transformadas en asentos para descanso e contemplaçión da xente.

Formaçións de diversa composiçión: areniscas, barrentas, duras.

Seixo benefactor que coas túas chispas, axudas a crear lume.

Ese lume que nos protexe da intemperie, e nos envolve na lareira,

onde a familia coçiñaba e se quentaba.

Nomes saídos do traballo das nosas xentes: croios, rachas, loios, boletes, pandullos, ...

Petroghlifos de inscripçións misteriosas, mámoas, menhires, castros, ...

Pedras aghachadas, alghunhas descubertas, outras destruídas.

Feituras meláncólicas, aleghres, misteriosas, ...

Nunha noite de verán, ao luar daquela laxe feita cama,

ti contábalas estreliñas do çeo e, eu as herbiñas do chan.

Sobre vós, perdéronse no tempo, as pisadas dos animais e dos antepasados.

Na terra saghrada do campo santo, lousan as tumbas dos seres queridos.

Día tras día, o carro milenario foi marcando nas vosas costas, as súas rodeiras.

Oroghrafía particular da nosa terra: lombos, chans e vaghoadas, de máxicos resplandores.

Hai camiños pedreghosos, non sempre son de rosas.

Máis o importante é aprender para avançar con claridade.

¿Non as sintes? Mira como falan e cantan, mira como berran e choran, ...

Aghardando, esperan a seren "comprendidas".

Con diferentes temperaturas: frías, mornas, quentes, ...

en distintas situaçións, climas, terrenos e latitudes.

Rochas ígneas ou magmáticas, metamórficas e sedimentarias.

Pedras de diversas idades e de múltiples crianças.

Variedades incrustadas na mesma rocha.

Mundos con temperamentos e, inquedanças variadas.

Teñen tanto que diçir e descubrir. Teñen tanto que lembrar.

A vida secreta da PEDRA