CANÇIONEIRO POPULAR: PICARESCA E TROULA, por Ramón Laíño

O dono mandou a un criado buscar peras á pereira da súa horta. Cando volveu o criado do seu mandado, díxolle o dono:

- Boeno, ¿fósteme ás peras?

* Sí. Pero non trouxen nada.

- ¿E non había peras nincunha?

* Non tiña máis a pereira. Unha era para min e outra para a compañeira.

(Enghadido para aloncar o conto):

Dono:  - ¿E rompestes alghunha ponla?

* Non. Non fixen estragho nincún. Está aí para ver.

- Enton é mellor que non vaias máis. (retranca do dono supoñendo que boa parte das peras comeunas o criado. Ao mesmo tempo, se o criado di que a pereira non tiña máis, pois xa como xoghada, non o ía mandar máis alí)

---------------------------------------------------------------------------------

O cantar:

- Unha pera, dúas peras, non tiña máis a pereira. Unha era para min, outra para a compañeira.

---------------------------------------------------------------------------------

Era unha moça que ía para a misa, e levaba posta unha mantilla por riba da cabeça. Un moço encarou con ela (outra variante: embisteu con ela). Dille el:

-       ¿A onde vas?

-       Á misa.

-       ¡Eh, romenda esa mantilla que a levas rota por baixo, e por riba!

-       ¿¡Eh!?. ¡Non me dighas eso!.

-       Pois logho, mira ese refaixo que o levas roto por riba, e por baixo.

-       Boeno, quesme enredar para non ir á misa. ¡Vai reçar!

Cantar deste conto:

-       Mira Maruxiña, mira como veño, cunha borracheira de viño que xa non me teño.

-       Mira Maruxiña, romenda a mantilla que a traes rota por baixo, e por riba.

-       Mira Maruxiña, romenda o refaixo que o traes roto por riba, e por baixo.

---------------------------------------------------------------------------------

Miña nai mandoume á herba, vai no carallo o fouçiño. Non me mandou miña nai furala pipa de viño.

---------------------------------------------------------------------------------

Era unha muller casada que tiña amistade co cura, e este viña xunta dela. Un día o home non estaba na casa. Vai a muller, e preparou unha tortilla de ovos. E nesto, aí sinte ela o home cheghar. A muller toda apresurada, mete a tortilla de ovos aínda media coçida na tixola, debaixo da artesa. O cura tamén se aghachou dentro da artesa. O home entrou. O ghato empeça a comer a tortilla. 

Di ela en vos alta: - Ai mundo, mundo, lévalas todas. (bis)

O home: - ¿Eh, a que ven eso?

Ela: ¿Eh, non sabes que morreu a nosa comadre?

El: Pois se morreu, tamén morreremos nós.

Ela: Teremos que ir ó enterro.

El: Irás ti, porque eu teño que ir muxila vaca, e façelas labores. Eu vou máis tarde.

El marchou, e o cura sen deçir nada, ou case sen despedirse fuxeu a fume de caroço. A muller, polo visto, tivo que lavalo fondo da artesa porque o cura caghara por sí.

---------------------------------------------------------------------------------

Conto do pai do señor Enrique do Vioxo:

Dixéronlle a el: - Este can dá (custa) çinco pesos.

Entón di el para sí: -¿De quen sería o can?

E andaba detrás do can haber se lle caghaba os çinco pesos.

---------------------------------------------------------------------------------

Vámonos de aquí. Iremos.

Vámonos de aquí. Iremos.

Que no dighan estos señores que otro ofiçio no tenemos.

---------------------------------------------------------------------------------

Xa escampará se non chove. Le dices a mi morena que no me aguarde esta noche.

---------------------------------------------------------------------------------

Vámonos que o que tarde vai, tarde ben.

Pero as feitas son as que valen.

---------------------------------------------------------------------------------

Hei carballeira, ti na cama e eu na eira.

---------------------------------------------------------------------------------

 

Luns, e martes é festa en tódalas partes. Miércoles, e jueves traballan as mulleres. Venres françés, sábado inclés, e dominco festa outra ves.

---------------------------------------------------------------------------------

Era un sapateiro, e máis outro home que estaban xuntos. Vai o  sapateiro, e empeçou poñéndose a tono, botando este cantar:   

Para sapateiros, Noia. Para pérteghos, carballos. Para cautivalas nenas bonitas a cabeçalla do carro.

E sae outro diçindo:

- Para sapateiros, Noia. Para pérteghos, carballos. Para cautivalas nenas bonitas a cabeça do carallo.

---------------------------------------------------------------------------------

  

Boteiche un polvo na saia, túa nai non cho mirou. Aghora vaste queixar á cona que te botou.

---------------------------------------------------------------------------------

 

As moçiñas de Noia son pequenas, e redondiñas. Marcha o raposo atrás delas coma se foran ghaliñas.

---------------------------------------------------------------------------------

O cura de Leiro foi ós mexillóns, caeu entre as (antras) pedras, caeu entre as (antras) pedras, rompeu os calçóns.

Ai eso sí, ai eso sí, e se os rompeu déixaos romper, o cura de Leiro calçóns ha de ter.

Ai eso sí, ai eso non. Para ti curiña, calçóns ha de haber.

---------------------------------------------------------------------------------

Para boas moças Cures, Loxos e Pomar de Río. Para pícaras a Ghuiende, meighas a Belles de Riba.

---------------------------------------------------------------------------------

¿De onde es? – Sonche da parroquia da vía da cona, lughar de mallo, e enriba dos collóns pousa o carallo.

(Outra versión): ¿En que lughar estamos? – Estamos no lughar de mallo, parroquia da vía da cona, e enriba dos collóns pousa o carallo.

---------------------------------------------------------------------------------

Eran dous homes, e deçían un ao outro:

¡Eh, cantan os ghalos ó día!

¡Oh, tamén cantan as nenas no inferno de Camariñas!

(En Camariñas hai unha aldea que lle chaman o Inferno, tamén na Lomba de Pobra do Caramiñal).

Cantar: - Cantan os ghalos ó día, cantan os ghalos ó día. Tamén cantan no Inferno as nenas de Camariñas.

Versión orixinal: Pasei por Camariñas, por Camariñas pasei cantando. As nenas de Camariñas quedan no río, quedan lavando.

Pasei polo Inferniño, polo Inferniño pasei cantando. As nenas do Inferniño quedan no mundo, quedan penando.

Outra versión: Pasei por Vilariño, por Vilariño pasei cantando. As nenas de Vilariño quedan no río, quedan lavando.

Cantan os ghalos en Baio, cantan as ghaliñas en Baíñas. (bis)

Tamén cantan no Inferno as nenas de Camariñas. (bis)

---------------------------------------------------------------------------------

Miña nai, e maila túa viñan xuntas da romería, unha viña borracha, e a outra xa non se tiña.

(Outra versión): Miña nai, e maila túa viñan xuntas da romería, a miña viña borracha, e a túa xa non se tiña.

---------------------------------------------------------------------------------

Unha vella e máis un vello mexaron nunha caçerola / caçola.

Ela como era moi pilla, ela como era moi pilla,

tocoulle a pirola. Ai lalelo, ai lalalo.

---------------------------------------------------------------------------------

Díxolle un home á muller (dito e cantar):

-          ¡Ai, tápame, tápame, tápame que teño frío.

-          ¿Cómo queres que che tape se non vai tanto reçío?

---------------------------------------------------------------------------------

CONTO DOS APRENDIÇES DE LADRÓNS:

Eran dous chavales que empeçaban a ir roubar. Probaran nunhas cantas casas, e saíron ben.

Empeçaron ó pouco, e foron a unha casa máis forte, e temían. Deçía un:

-          ¡Boeno. Vai ti!

E o outro:

-          - ¡Non. Vai ti. Vai ti, oh!

De aquí ven o cantar:

-          Arriba no hay que temer. Si nos cogen y nos llevan a la cárcel, nos tienen que mantener.

Fixéronse ricos e aínda eran chavales sen ir ó serviçio. Cando foron ó serviçio, tamén alí empeçaron a roubar. Fixéronse ademáis con pistolas, ametralladoras, e pasaron a máis, e máis, con coche en por eles. Xa tiñan carta blanca en tódolos sitios. Iban en avión ida e volta. Fixéronse millonarios. Disque eran de Ferrol.

---------------------------------------------------------------------------------

Aunque me muera mañana, pena no llevo ninguna,

porque de este mundo llevo muy bien corrida la tuna,

muy bien corrida la tuna, pena no llevo ninguna.

---------------------------------------------------------------------------------

Case chove miudiño, case se espeta no chan.

Como baila dereitiño a muller de meu irmán.

---------------------------------------------------------------------------------

 

Como chove miudiño, como se espeta no chan,

como chove miudiño,  non cabe polos canales.

Ábreme la puerta niña

que soy aquel que tu sabes,

que soy aquel que tu sabes,

no cabe polos canales.  

---------------------------------------------------------------------------------

Ai Sara, Ai Sara, Ai Sara, túa nai chora.

Ai Sara, Ai Sara, Ai Sara, vas de ramboia.

Dame o lume Sara polo vertedeiro.

Dame o lume Sara, dame o lume Sara que eu son o ferreiro.

Se é-lo ferreiro, sube para riba, comeralo caldo, comeralo caldo nunha vasenilla.

---------------------------------------------------------------------------------

Que ben baila, que ben baila a da chaqueta redonda.

Que ben baila, que ben baila, esa si que é bailadora.

Esa si que é bailadora, esa si que é bailadora.

Que ben baila, que ben baila a da chaqueta redonda.

---------------------------------------------------------------------------------

COPLAS DISTINTAS:

* No la llames que no viene, (bis)

que está tomando la sombra

debajo de los laureles.

No la llames que no viene.

Asubía que vai vento. (bis)

Tamén eu asubiaba cando era do teu tempo.

Teño lanchas, teño redes,

teño sardiñas no mar,

teño unha nena bonita,

xa non quero traballar.

 

María miña María, miña revolteadora.

Botástela cama fóra, onde has de durmir aghora. Botástela cama fóra, onde has de durmir aghora.

---------------------------------------------------------------------------------

Eu a Noia non vou máis, eu a Noia non vou máis que aínda me dixeron onte que salían a Cabrais, que salían a Cabrais, eu a Noia non vou máis.

(Nota: Cabrais, baixada de Moimenta) 

---------------------------------------------------------------------------------

Miña miniña pequena, miña pequerrechechiña, heiche de tocar as cunchas naquela corredoiriña. Ai lelelo, ai lelelo.

(Outra versión) Miña pequerrechechiña, miña pequerrechechiña que traíalo donairo cando eras pequeniña, cando eras pequeniña, cando eras pequeniña.  Ai lelelo, ai lelelo.

---------------------------------------------------------------------------------

Ramonçiño cando marches, déixame unha prenda túa.

Déixame a túa navalla para seghala verdura. Déixame a túa navalla para seghala verdura.

---------------------------------------------------------------------------------

Aínda che hei de botar unha, aínda che hei de botar outra.

Aínda che hei de botar unha que che hei de queimala roupa, aínda che hei de botar unha que che hei de queimala roupa.  

---------------------------------------------------------------------------------

Nós daquí e vós daí somos tantos coma vós.

Nós comémolo carneiro, os cornos son para vós. Nós comémolo carneiro, os cornos son para vós.


-----------------------------------------------------------

Unha vella que comeu sete cuncas de papas, recuncou, e explotou coma un foghuete no aire.

(Recuncar: comer mais, ou beber de novo do mesmo que se acaba de comer, ou beber. Repetir. Volver façer.)

Cantar. Unha vella comeu, comeu e mais recuncou, e despois fixo coma un foghuete no aire pum, e explotou / reventou.

-----------------------------------------------------------

Polainas, miñas polainas, non me vou daquí sen elas, que me preghuntan as nenas tódalas noites por elas.

(Polainas: Espeçie de media ou de botín feito de pano, que cobre a perna desde o nortello ata un pouco máis arriba do xeonllo e que, xeralmente, levan unha rincleira de botóns na parte exterior. As polainas son un elemento do traxe tradiçional ghalegho.) 

----------------------------------------------------------

Xoseíño bo rapas que visteu o pantalón co dediante para atrás.

---------------------------------------------------------

¿Como fai a vella cando é moi ben vella?

A vella e maila ghaviota canto máis vella, máis loca.

---------------------------------------------------------

Sentadiña nunha pedra, pensas que non é pecado enghañar a quen espera.

---------------------------------------------------------

Eu aquí non veño a nada, como son foliadeira veño vela foliada.

---------------------------------------------------------

Cucurrucú, cucurrucú, as nenas da Armada quentaron o cú.

---------------------------------------------------------

Era Xan e mais Ramona:

• Abril, abrilete e o mes que se mete. ¿Non son tres meses, Xan?
• E maio, maiolo, o mes que vai solo, e o mes do pirolo. ¿Son seis, Xan?
• E o mes que naçeu o rapas, ¿non son nove, Xan?

Si, muller, son.

--------------------------------------------------------

Este ano hai moito liño, tamén hai moitas arestas.

As moçiñas de Beluso “levan a eito que apretan”.

(Aresta: Residuo que se lle tira ao liño ao maçalo. Despois de quitarlle as arestas, dispuxo o liño para espadelalo.)

---------------------------------------------------------

Hoxe aquí non hai çirolas porque polo que vou mirando, bailan as mulleres solas.

(Cirolas: peça de roupa interior masculina que cobre da cintura para abaixo, cada perna por separado, cunha lonxitude variable. / Tamén unha espeçie de pantalón antigo masculino que ía da cintura ao xeonllo.)

---------------------------------------------------------

Non cho quero costureira (bis),

que o tes máis apaghado có figho da fighueira.

--------------------------------------------------------

Tío Juan, tío Juan,

Juani, Juani, Juani, Juan.

Ai lelelelelelo.

Tío Juan, tío Juan.

--------------------------------------------------------

Era unha ves un que tiña unha novia, e deixáronse un deles ao outro, ou por ámbalas partes. Despois ela iba para casar con outro, e pasou por diante do novio de antes que estaba labrando, e dille el:

• Jo, boi, jo. Esa novia foi miña pero á noite hei de bailalo pan ben bailado.

E despois á noite ela pónse a cantar, bailar e tocala pandeireta. E ela, sabendo o que iba deçir o novio de antes, dixo ela:

• Somos do corrancho ghrande porque de raça nos ven.

E di o novio de aghora:

• Eu como son caralludo, a min tamén me convén.

--------------------------------------------------------

Borrachiño sen beber, borrachiño sen beber.

Cuartillo e medio de caña aínda non me fai caer.

¿O borracho como é? Este cantar, pero falado:

Borrachiño sen beber, cuartillo e medio de caña, aínda non me fai caer.

Cuartillo: medida de capaçidade para líquidos correspondente a medio litro. Neste cantar, cuartillo e medio equivale a 0,75 litros, é diçir, 3/4 de litro.

--------------------------------------------------------

Para sapateiros Noia, para pérteghos carballos,

para cautivalas nenas a cabeçalla do carro.

E sae un: - Para cautivalas nenas a cabeça do carallo.

Pértegho: Pau máis curto dos dous de que consta o mallo. Todos os malladores batían o pértegho ao mesmo tempo. 

--------------------------------------------------------

O carallo vintenove vai nas feiras das mulleres,

se o vedes por alá metédeo antras mulleres.

-------------------------------------------------------

Esta noche va de tuna, la que viene de parranda.

Esta noche va de tuna, la que viene de parranda

Para la otra que viene dormiré contigo en cama.

-------------------------------------------------------

Esta noche dormí fuera, dormí en un colchón de lana.

Esta noche dormí fuera, dormí en un colchón de lana.

La culpa la tuvo el vino y el aguardiente de caña.

-------------------------------------------------------

Esta noche dormí fuera, dormí en un colchón de lana.

Esta noche dormí fuera, dormí en un colchón de lana.

Para la otra que viene dormiré contigo en cama.