A VENDEDORA E O SORRALLEIRO. HISTORIAS DE FAMILIA, por Ramon Lainho

A finais dos anos vinte, prinçipios dos trinta do século pasado, miña avoa materna Esperança, de acordo co meu avó Ramón, começou vendendo os produtos da terra, polos mercados e feiras das vilas e aldeas da redonda. Todo esto, para axudar a ghanar unha peseta (patacón, real, etç) e, ghobernar a vida.

Os seus sitios de venda eran, alternativamente, seghundo os días da semana, Boiro (aínda unha aldea pequena), Escarabote, Cabo da Crus e A Pobra do Caramiñal. Por nomear os diferentes mercados e feiras, cabe lembrar:

En Boiro, había mercado, un día pola semana e estaba ighualmente, a praça de abastos. Pero, tamén se encontraba a feira do çinco de cada mes, que tiña lughar en Espiñeira, situada no lado surleste, fóra do perímetro da ghranxa de Escurís.

Por Noia, façíase feira cada quinçe días, e o mercado era os domincos. Por este calendario, moitas veçes cadraban xuntos, feira e mercado.

A Pobra do Caramiñal tiña mercado nun día da semana e, a feira era cada çerto tempo no luhgar de Santa Crus, por riba da vila.

Na Serra de Outes çelebraban o feirón nunhas datas asignadas para esto. Alí, acheghábanse as xentes da mesma localidade, e baixaban as persoas das aldeas que arrodeaban a Serra. Ighualmente, tiñan mercado un día á semana, perto da casa do conçello.

A avoa, vendía os frutos da terra, xeralmente, no posto do mercado de Boiro e A Pobra. Sen embargho, se alghúns clientes llos encarghaban, podía venderllos noutro momento, polas portas das casas destas localidades, ou de Cabo de Crus, Escarabote, A Ribeiriña, etç., onde escaseaban as terras de cultivo.

Cando á avoa non lle quedaban máis frutos da casa para vender, por exemplo: millo, patacas, nentellas, çebolas, etç., dirixíase aos mercados e feiras de Noia, ou da Serra de Outes. Seghundo cadrase. Alí, andaba no trato, é diçir, compraba a mercaduría para repoñela e, revendíaa nos puntos de venda indicados primeiramente.

No momento en que alghunha das fillas foi sendo ghrandiña, empeçou a acompañala para repartiren a fruta. Máis que nada para façerlle compañía. Pero ao ser máis ghrande, xa a acompañaba con cargha, tamén.

Esto era debido a que había moita cantidade. Polo tanto, preçisaba vendela nunha marxe de tempo curta, antes de que se estropeara.

Así mesmo, iba vender fruta a Vilagharçía de Arousa, os días de festa da Nosa Señora, 15 e 16 de aghosto. Se xa había alghunha filla con anos sufiçientes, tamén ten ido con ela. Para esto, camiñaban ata o Bodión, en Abanqueiro, cunha çesta de fruta enriba dun mulido, sobor da cabeça.

Aquí, subían coa fruta ao vapor, propiedade dos Luros de Abanqueiro, e baixaban no peirao de Vilagharçía. Logho, dirixíanse á praça, onde tiña o posto, e vendían a fruta.

Despois, ao mediodía, ou pola tarde, volvían no vapor ao Bodión, e viñan camiñando hastra Cures. E, así façían o mesmo ao día seghuinte, o 16 de aghosto.

As fillas, fóronse suçedendo no tempo, seghundo a idade, substituíndo ás que se casaban fóra.

Pero, só coa fruta. No resto, desenvolvíase miña avoa soa, porque as fillas tiñan que traballar na terra, na casa ou, ao xornal.

Ademáis, había tres vacas na corte.

E na temporada en que as vacas daban leite, levábao a vender nunha leiteira sobor dun mulido, na cabeça.

Se eran moitos clientes, podía levar máis dunha leiteira nun çesto, sobor da cabeça.

A cantidade, dependía do leite que se xuntara.

Vendíao na porta das casas dos clientes, que xa eran fixos. Por exemplo en Cabo de Crus (entre outros, os de Carreró que viñan de vacaçións á casa polo verán), tamén en Escarabote, Boiro etç.

Podía ir polas mañáns, en días que non había mercado, ou feira. E, de non dar tempo, volvía polas tardes.

Había leiteiras de Mieites, Comoxo, Loxo de Riba e de Baixo, etç. que tiñan ghando. E, vendían o leite para ghanar unha peseta e ghobernar a vida. Como eran compañeiras de camiño da avoa e, caíalle en ghraçia, diçíanlle:

Señora Esperança. Despois espere por nós en tal sitio, que rende menos o camiño a falar, contando contos. E vostede dános moito ánimo.

Os clientes da avoa, ademáis de leite fresco, tamén lle pedían leite preso. Este, vén sendo o ioghur natural de hoxe en día, pero auténtico.

Desde os primeiros anos como vendedora, iba andando coa cargha na cabeça. En ocasións, tamén levaba alghún çesto de aro no braço. Aclarar que cando vendía os frutos da terra, non ía co leite.

En dúas ocasións tuvo un burro e, unha burra, sendo conoçida por Esperança da burra ou, do burro. Un deles, era moi vagho e a miúdo, deitábaselle con cargha, ou sen ela. Tanto vise xente, como non. A cargha púñalla nunhas albardas metálicas, polos costados do animal.

Se houbera algho que non coubera nas albardas ou, que pudera danarse, carghábaa na çesta, ou no çesto, por riba dun mulido sobor da cabeça.

Tardíamente começou habendo un coche de liña. Unha ves pola mañán desde a Pobra a Noia e, de reghreso pola tarde-noite. Era o Faxeiro de Taraghoña que, tamén saía de Rianxo. Sen embargho, non lle cadraba cos horarios nos que ela vendía. Outro motivo, era a pouca marxe de ghanançias que lle quedaba a ela.

Un inconvinte máis, é que, era difíçil levar os çestos dentro do coche, ou enriba del, na baca. Así que desde finais dos anos vinte, hastra mediados dos anos sesenta, do século pasado, levou a cargha a pé, ou noutra etapa axudada do burro, e despois, da burra.

De tódolos xeitos, cando preçisaba comprar mercaduría en Noia ou, na Serra de Outes, para logho revendela (andar no trato), ten ido a pé durante tempo. Logho cos burros. Pero xa, no final, cando lle pesaban os anos, começou a subir no coche de liña a Noia, e á Serra de Outes. Neste último caso, se tiña que ir á Serra, o coche deixábaa en Noia e, ela collía outro coche de liña para A Serra. E de volta, o proçeso inverso.

Polo que se refire á venda de leite, estívoo vendendo finalmente en Escarabote, hastra arredor do 1970, para cumprir coa xente que llo pedía.

Sen embargho, por este tempo final, xa collía o coche de liña de mañán çedo que viña de Noia para A Pobra do Caramiñal.

Pero ao remate da venda do leite en Escarabote, había que volver andando porque non tiña coche de reghreso. E, por eso, con 73 ou 74 anos, éralle moi cansado recorrer a pé ese traxecto. Polo que, na casa convençérona para que deixara de ir.

Remitíndonos ao conto do sorralleiro, era que miña avoa andaba vendendo o leite. En días escollidos para eso, polas portas das vivendas dos clientes. Díghase Boiro, Cabo de Crus, Escarabote, A Ribeiriña, ...

Un día, andaba co leite nalghún destes sitios e, os latoneiros (conoçidos tamén como sorralleiros), iban coas rodas de afiar e, outras ferramentas. Tamén andaban por alí.