O MUÍÑO DO CASTRO DE BAIXO, EN A CUNCHEIRA, por Ramón Laíño

Vista do muíño de fronte. E na parte esquerda, vese a entrada escura ao “cubo”, cunha laxe de pedra sobre dúas chantas. 

 

Pode apreçiarse unha liña no chan ata esa entra, a cal era a presa que levaba a aghua para dentro do cubo.

 

Presa de aghua que ven desviada do río, o cal pasa pola parte oeste.

Houbo que limpar a parede frontal do muíño para poder entrar nel. 

E o resto de paredes de arredor.

 

Así conseghuimos dála volta,  
 

 

e podemos velo desde tódolos puntos circundantes.

Parte de detrás do muíño.

Muro estremeiro da braña, xunto á presa.

Pinche do lado leste.

Un seixo de cor branca sobre o muro.

 

Vista do “sartegho” do muíño, na parte baixa da presa.

Panorámica desde o lateral leste da construcçión, co muro, a presa, carballos, ameneiros, …

 A antigha presa que levaba a aghua ata o cubo.

 

Boqueira do cubo e baixada ao sartegho.

Vista da entrada ao muíño.

Marco da porta, e soleira.

Tellas caídas e acheghadas nun currucho.

Parede interior, con pequeño muro no chan. O tellado xa está caído.

 

Este muro separa a entrada ao muíño, do “tremiñado”, onde está “o pé” do muíño.

 

As outras paredes interiores.

 

Burato, ou oco onde estaba a crus (cabeça do erghuedoiro), e baixaba o erghuedoiro ata a mesa do reduçio.

 

Capa, ou pedra redonda que xira sobre o pé e moe o millo. Pode ser pedra dura, ou branda.

 

Ten o ollal, ou furado no medio da capa e atravesa tamén o pé. Xa non ten a seghorella, o beo, a quenlla, nin o resto de compoñentes. Tampouco a vara que baixa polo ollal ate o sartegho.

 

As tellas sobre os muros das paredes, inda se conservan. Sighuen onde se poden aghuantar.

Marcos interiores da porta, coa cubriçión.

e a soleira.

Vista do pinche oeste, dirixíndonos deica a fachada sur.

Outra toma desde esta posiçión. A súa estrutura, a simple vista, inda se mantén estable.

 

Xiramos, dirixíndonos a esa fachada sur.

 

As pedras máis ghrandes, sempre acostuman façer de esquinais. No resto, a pedra é de mampostería. É diçir, máis miúda.

 

Vista desde ese ánghulo.

  

Entrada do sartegho. 

   

Xa non ten reduçio, mesa, nin vara.

 

Desçenso da presa de aghua. 

 

Pequeno estanque.

 

A aghua seghue o seu curso.

 

Os muros das estremas, inda se manteñen en pé.

O río, vai pola parte sur, paralela á presa que desviaron no seu día para o muíño.

Óllese a silveira que o invadía todo. Ghabeaba polas paredes, cheghando ao seu interior. Apañáronse arredores, paredes e interior con fouçiño, forcado e luvas. Finalmente, as ghalladas foron recollidas coa forcada, ou horquilla.

 

Cubriçión de pedras, arredor e sobre o cubo.

 

Os carballos, ameneiros, salghueiros e outras árbores, foron inçando e medrado ao seu xeito.

Alghunhas moreas de silvas e outra vexetaçión apañada, aumentaban a valoura seghundo lle xuntábamos máis ghalladas.

Outras ghalladas, en cambio, xa as botamos enriba das silveiras sen apañar.

 

 

A maleça contrasta co apañado e limpo, podendo ver en plenitude esta construcçión onde se moía o millo.

Con algho máis de lonxanía, vemos mellor a perspectiva das cousas.

Imos marchando, e deixamos esta paraxe.