Na miña casa non había máis libros que un exemplar dunha preciosa edición do Quixote, que meu irmán mercara coa primeira paga que cobrou, para regalárllelo aos nosos pais, cando marchou a Madrid o mesmo ano que eu nacín.
O Quixote foi o meu primeiro libro de contos e nel aprendín a ler coa axuda da miña irmá e da miña nai. Lía os pés das ilustracións que máis me atraían: a da aventura dos muíños de vento, a das ovellas que o cabaleiro tomou por exércitos, a dos enfrontamentos de don Quixote co león, co Cabaleiro dos Espellos?
E a miña fantasía levábame a argallar outras batallas e combates semellantes; pero como non tiña soldadiños de chumbo, nin de madeira, nin de cartón, botaba man dos moitísimos botóns que miña nai gardaba nun caixón da mesiña de noite, non sei para que, que eran centos, de todos os tamaños e cores, e nunca lle vin usar ningún.
O mesmo que eu vía cabaleiros andantes nos botóns, as nenas vían paredes, portas, teitos e tellados cando «xogaban ás casas», deseñándoas nos descampados con croios que apañaban polo chan.
O mesmo que nenos e nenas viamos valiosas xoias nas botelliñas azúes de Calcio 20, nas cunchas que apañabamos nas praias, nos avalorios ou nos cachiños de papel-prata, que soterrabamos para facer un «tesouro», e volver por el cabo de certo tempo.
Nas rúas e nas prazas as nenas xogaban ás tabas, que traían os veciños que traballaban no matadoiro; ao diábolo, que facían con dous botóns grandes e fío de coser, dous paos e un bramante; á chapa, tracexando no chan con tiza, carbón ou ladrillo, as casiñas a percorrer á pata coxa, ata chegar ao ceo.
Un xogo con participación de nenas e nenos era o corro, que formabamos colléndonos das mans e xirando arredor do que pandaba. Segundo o grupo ía cantando: «Agachaté y vuélvete a agachar?, ou chocolate, molinillo, correcorre, que te pillo», e «disimular que soy una cojita», etc., había que agachar, deterse, ir cara o centro, recuar, e saír a pandar.
Pero o xogo de nenas máis frecuente era o da comba, que en Esteiro chamabamos tamén á corda. As cancións que marcaban o ritmo da rapaza que saltaba podían ser distintas en cada barrio.
Nas Casas Baratas cantaban: ?-¿Adónde vas Anita con ese farol??-Abajo del puente, que? tengo calor.?-¿En qué piso vives??-En el 32. -¿Qué números tiene??-El 3 y el 2. E aí, daban o cho.
En todo Ferrol saltaban con cancións como a de: Abajo llama el cartero, ¿cuántas cartas traerá? Si son de Pepe no las quiero, Si son de? vengan ya. Nos puntos suspensivos podíase poñer un nome calquera ou o do rapaz que se sabía gustaba á nena que saltaba.
Na comba cantaban tamén a aventura da filla pequena dun capitán sevillano, a quen sete fillos lle deu Deus, pero tivo a mala sorte de que ningún foi varón. Menos mal que a benxamina tivo a inclinación de ir servir ao Rei vestida de varón; e tan forte lle deu, que non dubidou en cortar a fermosísima cabeleira, que debía de ser o único bonito que tiña, porque botou sete anos loitando, en primeira liña, sen que ninguén se decatase da súa condición feminina.
O Príncipe si, que para iso era Príncipe, e como, ademais de ollo de lince, tiña corazón de manteiga, casou con ela. Unha variante do xogo da comba era o que se facía coa participación de varias nenas (e ás veces nenos), que ían entrando a saltar, unha tras outra, mentres «as que daban» cantaban: «Al pasar la barca, me dijo el barquero: las niñas bonitas no pagan dinero».
A canción tivo pequenas variantes nalgúns versos, pero a versión máis completa fala da actitude honestísima da nena bonita ante o barqueiro ligón: «Al pasar la barca me dijo el barquero: las niñas bonitas no pagan dinero. Yo no soy bonita, ni lo quiero ser, tome usted los cuartos y a pasarlo bien».
O barqueiro, como bo Tenorio, era teimudo, polo que a rapaza tivo que frealo con palabras que recordaban as que naqueles anos soaban nos púlpitos: «Al volver la barca me volvió a decir: las niñas bonitas no pagan aquí. Yo no soy bonita ni lo quiero ser; las niñas bonitas se echan a perder. Como soy tan fea, yo le pagaré. Arriba la barca de Santa Isabel».Nunca así a escoitei en Ferrol, nin falta que fixo.
No hay comentarios:
Publicar un comentario